خشکسالی
خشکسالی، دوره‌ی کم‌آبی است که طی آن یک منطقه با کمبود در ذخیره و منابع آبی مواجه است. از این تعریف، بلافاصله می‌توان نتیجه گرفت که دوره کم‌آبی نسبت به یک منطقه به خصوص و ویژگی‌های مختلف آن سنجیده می‌شود و به سادگی نمی‌توان مفاهیم و مسائل مربوط یا برآمده از آن را در طول زمان و مکان تعمیم بخشید.خشکسالی یا به عبارتی دوره امتداد خشکی می‌تواند از چند ماه تا چند سال باشد. در واقع از نظرگاه علمی عبارت دقیق‌تر و مناسب‌تر به جای خشکسالی، «دوره کم‌آبی» است.
خشکسالی می‌تواند باعث عدم توازن در میزان آب و در نتیجهٔ آن کمبود آب، نابودی گیاهان، کم شدن شدّت جریان آب (برای نیروگاه‌های برق‌آبی)، کاهش عمق آب‌های سطحی و خاک مرطوب می‌شود. این اتّفاق زمانی رخ می‌دهد که تبخیر سطحی و تبخیر آب از گیاهان از حدّ معمول در مدّت معیّن بیشتر شود. خشکسالی جدّی‌ترین معضل فیزیکی برای کشاورزی در همهٔ جای دنیا است. برای مقابله با این پدیده بارور کردن ابرها می‌تواند (نه الزاماً) روشی مؤثر ولی کوتاه‌مدت است.
مجموعه‌ای از تحقیقات بین‌المللی که در اواخر دهه ۵۰ شمسی صورت گرفت، حاکی از آن بود که بیش از ۱۵۰ تعریف متفاوت از خشکسالی در نوشته‌های مختلف علمی مطرح شده و به چاپ رسیده‌است. کثرت این تعاریف بازتابی از تنوع و گستره وسیع این مقوله است که نشان‌دهنده آن است که این تعاریف بر حسب نیاز در نواحی مختلف و رهیافت‌های متعدد به این پدیده در رشته‌های علمی گوناگون، شکل گرفته‌است. دونالد ویلهایت، اقلیم‌شناس و مایکل گلانتز، دانشمند علوم اتمسفر طی تحقیق جامعی که در مقاله‌ای با عنوان «درک پدیده خشکسالی: نقش تعاریف» به چاپ رساندند، این تعاریف متعدد را بر مبنای چهار رهیافت بنیادین برای سنجش پدیده خشکسالی طبقه‌بندی کردند: آب‌وهواشناسی، هیدرولوژیکی (آب‌شناسی)، زراعتی و اقتصادی-اجتماعی. سه دسته اول به بررسی روش‌های اندازه‌گیری و سنجش دوره کم‌آبی به عنوان یک پدیده فیزیکی می‌پردازند. دسته چهارم، اما، دوره کم‌آبی را از منظر عرضه و تقاضا بررسی میکند؛ اثرات کمبود آب را در نظام‌های اقتصادی-اجتماعی، ردگیری میکند.
خشکسالی از جمله بلایای طبیعی است که رخداد آن اثرات بسیار زیانباری در محیط های اکولوژیکی وارد می سازد. دخالت متغیرهای مختلف به صورت مستقیم وغیر مستقیم در رخداد خشکسالی تعریف این وازه را مشکل نموده و به همین جهت تا کنون تعریف جامع و قابل قبولی از خشکسالی برای همه محققان عنوان نگردیده است. خشکسالی ویژگی دائم منطقه نبوده و در هر رژیم آب و هوایی ممکن است مشاهده شود، که هر ساله خسارت های زیادی به بشر تحمیل میکند. بروز خشکسالی علاوه بر کاهش منابع سطحی و زیر زمینی در دسترس و وارد کردن خسارات هنگفت به بخش کشاورزی آبی و دیم بر بخشهای مختلف اکوسیستم مرتعی نیز اثر می گذارد. اگر وضعیت تخریب منابع طبیعی به روال معمول ادامه یابد، تحت هر شرایطی انهدام و نابودی پوشش گیاهی می تواند قابلیت انعطاف محیط را در مقابل بروز خشکسالی کاهش داده و این پدیده یک روند خود تشدیدی را طی کند. در این تحقیق سعی شده است مفهوم خشکسالی از دیدگاههای مختلف بررسی شود ضمن اینکه جنبه های مختلف اثرات خشکسالی (با تاکید بر منابع طبیعی) و راههای مقابله با آن مورد بحث و بررسی قرار گیرد.یکی از مهمترین موضوعات در بررسی راهکارههای کاهش اثرهای خشکسالی، تقدم زمانی ارائه راهکارها می باشد. بدین عبارت که بخشی از این راهکارها پیش، برخی حین و برخی بعد از وقوع خشکسالی می باید صورت گیرد. نیل به یک راه حل موفق بدون تردید در گرو اراده سیاسی دولتمردان و برنامه ریزان و عزم دل و مشارکت آگاهانه مردم و مسوولان است.
منبع:مقاله خشکسالی
نظرات شما عزیزان:
